بیماری‌های شایع دهان و دندان در دیابت
تحقیقات نشان داده‌اند که بیماری‌های دهان و دندان در افراد مبتلابه دیابت بسیار شایع است و حتی بیماری‌های لثه به‌عنوان ششمین عارضه ناشی از دیابت در نظر گرفته‌شده است. بیماری‌های دهان و دندان می‌تواند به‌صورت ابتدایی (خونریزی و التهاب لثه‌ها) و یا به‌صورت پیشرفته (عفونت لثه یا پریودنتیت) خود را نشان دهد که اگر درمان نشوند موجب تخریب بافت نرم و استخوان اطراف دندان و درنهایت از دست دادن دندان‌ها می‌شود.
از جمله شایع‌ترین بیماری‌های دهان و دندان در دیابت می‌توان به التهاب یا عفونت لثه، پوسیدگی دندان، برفک یا عفونت قارچی کاندیدیازیس، خشکی دهان یا گزروستومیا، زخم‌های دهانی و ضایعات پوستی دردهان، نقص عملکرد غدد بزاقی و یا حس چشایی، حساس شدن دندان‌ها به تغییرات دما (مثل گرما و سرما) اشاره نمود. در اینجا بیشتر به بیماری‌های لثه، خشکی دهان، پوسیدگی و برفک می‌پردازیم.
بیماری‌های لثه بر اساس شدت پیشرفت آن‌ها به سه دسته تقسیم می‌شوند:
1- التهاب لثه یا Gingivitis
التهاب لثه اولین مرحله بیماری‌های لثه است که به دلیل بهداشت ضعیف و وجود پلاک‌های دندان ایجاد می‌شود. از علائم آن التهاب تورم، قرمزی و حساسیت لثه است که می‌تواند سبب خونریزی در زمان استفاده از مسواک یا نخ دندان شود.
التهاب لثه یک التهاب برگشت‌پذیر و قابل درمان است که ممکن است به همراه عفونت لثه باشد. در قند خون بالا، میزان قند موجود در بزاق نیز افزایش می‌یابد که خود زمینه را برای رشد و افزایش باکتری‌های حفره دهانی، افزایش پلاک و افزایش ریسک التهاب لثه فراهم می‌کند. از طرفی مصرف سیگار می‌تواند سبب کاهش خون‌رسانی به لثه‌ها شود و می‌تواند سبب ایجاد التهاب لثه و پیشرفت بیماری‌های شدیدتر در آن شود؛ بنابراین با مدیریت قند خون در محدوده نرمال، حذف پلاک‌های ایجادشده و عدم مصرف دخانیات می‌توان به پیشگیری و درمان این مشکل کمک کرد.
در صورت عدم درمان، التهاب لثه پیشرفت می‌کند و به پریودنتیت و یا عفونت لثه تبدیل می‌شود که می‌تواند همراه با زخم و نکروز حاد باشد. التهاب لثه همراه با زخم و نکروز حاد حالت شدید اما نا شایع است و دارای علامت‌های مانند خونریزی از لثه، زخم، طعم فلزی دردهان، سختی در بلع و صحبت کردن و حتی تب است.
2- پریودنتیت خفیف یا عفونت خفیف لثه
در صورت عدم درمان و پیشرفت التهاب لثه، پریودنتیت ایجاد می‌شود. تبدیل التهاب لثه به پریودنتیت در افراد باسابقه بیماری‌های لثه و یا افراد با وضعیت نامناسب بهداشت دهان و دندان و در افراد با قند خون کنترل نشده شایع است. در این شرایط ممکن است عفونت لثه حتی بر روی بافت آن و استخوان‌های حمایت‌کننده از دندان‌ها تأثیر گذارد. ویزیت مرتب دندانپزشک و برطرف شدن التهاب لثه در پیشگیری از این شرایط مؤثر است.
3- پریودنتیت شدید یا عفونت شدید لثه
پیشرفته‌ترین وضعیت بیماری‌های لثه است که می‌تواند منجر به از بین رفتن بافت و استخوان اطراف دندان از شود. مدت طولانی قند خون بالا می‌تواند سبب پیشرفت بیماری‌های لثه و یا وخیم‌تر شدن شرایط شود اما حفظ قند خود در محدوده نرمال می‌تواند احتمال پیشرفت عفونت را کاهش دهد.
مشکلات کوچک و ناچیز لثه و دندان می‌توانند سریع پیشرفت کنند. هر 6 ماه یک‌بار و به شکل منظم معاینه دندانپزشکی را انجام دهید تا مطمئن شوید که عفونتی ندارید و اگر مشکلی بود سریع‌تر درمان شود. عدم درمان صحیح و به‌موقع التهاب لثه می‌تواند باعث تخریب لثه و استخوان فک زیر آن شود.
پوسیدگی دندان. وقتی نشاسته و قند موجود در غذاها و نوشیدنی‌ها، با باکتری‌های ساکن دردهان تماس پیدا کنند، این باکتری‌ها تشکیل یک‌لایه تحت عنوان پلاک روی دندان داده که اسیدهای موجود در پلاک منجر به پوسیدگی دندان می‌شوند.
برفک یا عفونت قارچی کاندیدیازیس. برفک شایع‌ترین نوع عفونت قارچی دهان است که در ایجاد خشکی دهان نیز تأثیرگذار است. احتمال بروز و پیشرفت برفک در افراد مبتلابه دیابت که وضعیت کنترل قند نامطلوبی دارند، افرادی که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند و یا به دنبال مصرف طیف وسیعی از آنتی‌بیوتیک‌ها دیده می‌شود. در افراد مبتلابه دیابت تغییرات بزاق شامل افزایش میزان گلوکز و کاهش جریان آن، محیط جذابی را برای عفونت‌های قارچی مانند برفک فراهم می‌کند. برفک به‌صورت زخم‌های سفید یا قرمزرنگ، قرمزی زبان، وجود ترک‌های بر روی پوست گوشه لب ظاهرشده که گاهی همراه با سوزش و درد است.
در صورت بروز برفک کنترل قند خون، اجتناب از استعمال سیگار و در صورت نیاز مصرف داروهای ضد قارچ زیر نظر پزشک الزامی است. اگر از دندان مصنوعی استفاده می‌کنید برفک می‌تواند به دندان‌ها متصل شود و نیاز است که روزانه آن‌ها را تمیز کنید و حتی ممکن است که آن‌ها توسط دندانپزشک پاک‌سازی شوند.
خشکی دهان یا گزروستومیا. در افراد مبتلابه دیابت به دلیل کاهش ترشح بزاق و یا مصرف برخی از داروها و یا وجود برفک ممکن است خشکی دهان مشاهده شود. خشکی دهان علاوه بر حس ناخوشایند می‌تواند سبب بوی بددهان، درد در گلو و زبان، مشکل در بلع، جویدن و خوردن غذا شود. در افراد مبتلابه دیابت که از دندان مصنوعی استفاده می‌کنند در صورت خشکی دهان دندان‌ها فیت و به شکل مناسب در جای خود قرار نمی‌گیرند و می‌تواند منجر به زخم دهان شود که در صورت عدم کنترل قند خون‌ترمیم این زخم‌ها نیز سخت‌تر می‌شود. مصرف بیشتر مایعات و استفاده از آدامس‌های بدون قند می‌تواند به کاهش خشکی دهان کمک کند.
منابع