دیابت چیست؟

دیابت چیست؟

واژۀ دیابت را احتمالاً بارها شنیده‌اید. شاید هم بین خانواده یا نزدیکانتان کسانی را بشناسید که درگیر آن هستند. اگر اسم آن را شنیده باشید احتمالاً می‌دانید که دیابت بیماری مربوط به قند خون است. دیابت دقیقاً چیست، چرا ایجاد می‌شود، علائم دیابت و انواع دیابت کدامند، آیا درمانی دارد یا نه؟ اگر این سوال‌ها به ذهن شما هم رسیده است در ادامه جواب همۀ آن‌ها را می‌توانید بفهمید.

تعریف دیابت

دیابت یک بیماری مزمن است که به دلیل اختلال در ترشح یا عملکرد انسولین در بدن، ایجاد می‌شود. انسولین، هورمونی حیاتی است که در سلول‌های بتا در پانکراس یا همان لوزالمعده تولید می‌شود و نقش کلیدی در کنترل قند خون دارد. در دیابت، اختلال در ترشح یا عملکرد انسولین باعث افزایش قند در خون می‌شود.

علت دیابت

هنگامی‌که غذا می‌خوریم، غذا در دستگاه گوارش ما هضم می‌شود و قند آن درنهایت به‌صورت گلوکز یا همان قند ساده وارد خون می‌شود که به آن قند خون گفته می‌شود. قند، سوخت اصلی سلول‌های بدن، به‌ویژه مغز است و به همین خاطر برای فعالیت و ادامۀ حیاتِ همۀ سلول‌های بدن ضروری است.
انسولین، کلیدی است برای باز کردن قفل سلول‌های بدن، تا قند بتواند از خون وارد سلول‌ها شود و انرژی بدن را تأمین کند. بنابراین اختلال در عملکرد یا ترشح انسولین، باعث می‌شود قند نتواند وارد سلول‌ها شود، پس در خون تجمع می‌یابد و بدن علائم قند خون بالا یا همان علائم دیابت را بروز می‌دهد.

علائم شایع دیابت

علائم دیابت در افرادی که دیابتشان تشخیص داده نشده یا کنترل نشده است ظاهر می‌شود و شکل‌های متفاوتی دارد. این علائم عبارتند از:

  1. احساس تشنگی: احساس تشنگی مداوم، شدید و بدون دلیل می‌تواند نشانه‌ای از دیابت باشد.
  2. تکرر ادرار و افزایش حجم ادرار: وقتی قند در خون افزایش می‌یابد وارد ادرار می‌شود و به دنبال آن آب بیشتری هم از بدن دفع می‌شود. به همین خاطر در افراد مبتلا به دیابت حجم ادرار و تعداد دفعات دفع آن افزایش می‌یابد.
  3. گرسنگی مداوم: وقتی بدن نتواند قند را از خون جذب کند و انرژی خود را تامین کند احساس نیاز بیشتری به غذا می‌کند. به همین خاطر افراد دیابتی که قندشان کنترل نشده باشد، حتی با وجود خوردن غذا، به‌صورت مداوم احساس گرسنگی می‌کنند.
  4. احساس خستگی: وقتی بدن افراد دیابتی نمی‌تواند قند را به انرژی تبدیل کند، ممکن است احساس خستگی شدید و مداوم کنند.
  5. کاهش وزن: وقتی بدن نتواند از قند خون به‌عنوان منبع انرژی استفاده کند، معمولاً برای تامین انرژی به سراغ چربی‌ها و عضلات بدن می‌رود و آن‌ها را تخریب می‌کند. به همین خاطر ممکن است در افراد دیابتی کاهش وزن بدون دلیل اتفاق بیفتد.
  6. مورمور شدن انگشتان: دیابت روی رگ‌های خونی هم اثر می‌گذارد و مشکلاتی در آن‌ها ایجاد می‌کند. درصورتی که رگ‌ها آسیب ببیند باعث مورمور شدن و درد در انگشتان می‌شود.
  7. ترمیم آهستۀ زخم‌ها و کبودی‌ها به‌ویژه در دیابت نوع یک: دیابت با اثر بر رگ‌های ریز، خون‌رسانی به محل زخم را دچار اختلال می‌کند که باعث می‌شود ترمیم زخم‌ها کند شود.
  8. تاری دید: شبکیۀ چشم رگ‌های ریز زیادی دارد که دیابت می‌تواند روی آن‌ها هم اثر بگذارد و باعث تاری دید و سایر مشکلات بینایی شود. به‌خصوص اگر قند خون برای مدت طولانی بالا باشد.

اگر این علائم را در خودتان یا اطرافیانتان دیدید، هرچه سریع‌تر به پزشک مراجعه کنید و آزمایش‌های لازم را انجام دهید تا در اسرع وقت بیماری شما تشخیص داده شود. اگر با کمک پزشک و آموزش صحیح، دیابت را مدیریت کنید می‌توانید از عوارض جدی بیماری ازجمله آسیب به کلیه و قلب جلوگیری کنید.

جهت شرکت در کلاس ها با شماره 82433-021 تماس بگیرید.

مدرسه دیابت گابریک
برای مشاهده کلاس های آموزشی کلیک کنید
انواع دیابت

دیابت براساس علت بروز آن به انواع مختلف تقسیم می‌شود. از انواع دیابت می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دیابت نوع یک: دیابت نوع یک، نوعی بیماری خودایمنی است. در این نوع دیابت، سیستم ایمنی بدن، سلول‌های بتای پانکراس که انسولین تولید می‌کنند را تخریب می‌کند. درنهایت با کاهش تعداد و عملکرد سلول‌های بتا، میزان ترشح انسولین در بدن بسیار کاهش می‌یابد و به همین خاطر قند خون به‌شدت افزایش می‌یابد. فرد مبتلا به دیابت نوع یک به دلیل کمبود شدید انسولین نیاز به تزریق مداوم انسولین دارد. علت اصلی این بیماری هنوز ناشناخته است و دربارۀ علت آن فرضیه‌های زیادی وجود دارد.

دیابت نوع دو: دیابت نوع دو به دلیل مقاومت به انسولین (نوعی اختلال در عملکرد انسولین) و کاهش تدریجی ترشح انسولین از سلول‌های بتای پانکراس اتفاق می‌افتد. بروز دیابت نوع دو با سبک زندگی ارتباط مستقیم دارد. برای پیشگیری از دیابت نوع دو می‌توان از اصلاح سبک زندگی کمک گرفت و احتمال ابتلا به آن را به‌شدت کاهش داد.

دیابت بارداری: در ایران حدود ۱۰ تا ۱۸ درصد از کل مادران باردار به‌طور موقت به دیابت بارداری مبتلا می‌شوند. این دیابت در سه‌ماهۀ دوم یا سوم بارداری تشخیص داده می‌شود. در اکثر مادران، بعد از پایان بارداری قند خون به محدودۀ طبیعی برمی‌گردد. بااین‌حال در بعضی مادران ممکن است بالا بودن قند پس از زایمان هم ادامه پیدا کند. احتمال ابتلا به دیابت نوع 2 در آینده برای مادرانی که دیابت بارداری را تجربه کرده‌اند، بیشتر است.
پیش‌دیابت: پیش‌دیابت یا دیابت پنهان، شرایطی است که در آن میزان قند خون بالاتر از مقدار طبیعی است اما نه به‌اندازه‌ای که در محدودۀ دیابت نوع دو قرار بگیرد. با اصلاح سبک زندگی مثل کنترل وزن، کاهش استرس، رژیم غذایی سالم، افزایش فعالیت بدنی و اجتناب از مصرف دخانیات می‌توان پیش‌دیابت را کنترل کرد و از پیشرفت آن به دیابت نوع دو پیشگیری کرد.
سایر انواع دیابت
علاوه بر دیابت نوع یک، نوع دو و دیابت بارداری، انواع دیگری از دیابت وجود دارد که شیوع کمتری دارند و علل بروز آن‌ها هم متفاوت است. این دیابت‌ها عبارتند از:

  • سندرم‌های دیابت مونوژنیک
  • دیابت نوزادی
  • دیابت مودی (Maturity-onset diabetes of the young)
  • بیماری‌های بخش برون‌ریز پانکراس مانند فیبروز کیستیک و التهاب پانکراس
  • دیابت القایی به دلیل مصرف برخی داروها و مواد شیمیایی مانند گلوکوکورتیکوئیدها، داروهای ضدویروس که در درمان ایدز استفاده می‌شود و داروهای سرکوب‌گر سیستم ایمنی بدن پس از پیوند عضو
تشخیص دیابت

تشخیص دقیق دیابت و نوع آن بسیار حیاتی است و تنها پزشک می‌تواند این کار را انجام دهد. پس از بررسی‌های لازم و انجام آزمایش‌های تشخیصی، پزشک می‌تواند مبتلا بودن یا نبودنتان به دیابت و نوع آن را تشخیص دهد.
آزمایش‌های معمول برای تشخیص دیابت شامل آزمایش قند خون ناشتا، قند خون دوساعته و آزمایش قند خون سه‌ماهه یا همان اِی‌وان‌سی (A1C) است. این آزمایش‌ها را به‌طور معمول پزشک درخواست می‌کند و با ارزیابی نتایج آن‌ها ابتلا به دیابت و نوع دیابت را تشخیص می‌دهد.
همچنین، پزشک ممکن است از آزمایش‌های تکمیلی استفاده کند تا بتواند دقیق‌تر تشخیص دهد و مشکلات مرتبط با دیابت را مدیریت کند. این آزمایش‌های تکمیلی عبارتند از آزمایش‌ ادرار، آزمایش خون برای اندازه‌گیری هورمون‌ها، تست اتوآنتی‌بادی‌های مرتبط با دیابت و تصویربرداری از اعضای بدن.
در جدول زیر محدودۀ قند خون ناشتا و دوساعته برای تشخیص دیابت، پیش دیابت و شرایط غیر دیابت ذکرشده است. البته تشخیص نهایی به عهدۀ پزشک است.

محدودۀ قند انواع دیابت

توجه داشته باشید که نتایج تست قند خون با دستگاه تست قند خون (گلوکومتر)، معیار قابل اعتمادی برای تشخیص دیابت نیست. اما پس از این که پزشک دیابت را تشخیص داد، این دستگاه ابزار مناسبی برای کنترل قند خون است.

درمان دیابت

درمان دیابت، روند کنترل و پیشگیری از آن، باتوجه‌به نوع دیابت متفاوت است. باوجود تمام پیشرفت‌های علمی و پزشکی که تا امروز صورت گرفته است، هنوز درمان قطعی برای دیابت وجود ندارد. بااین‌حال کنترل دیابت و پیشگیری از عوارض آن امکان‌پذیر است. اصول کنترل دیابت شامل کنترل وزن، تغذیۀ سالم، ورزش و فعالیت بدنی کافی، پرهیز از مصرف دخانیات، مصرف صحیح داروها و آموزش دیابت است.

درمان دیابت بارداری: دیابت بارداری به خاطر تغییرات هورمونی در بدن مادر ایجاد می‌شود. به همین خاطر امکان این که درمان شود وجود دارد. راهکارهای زیر به درمان دیابت بارداری و ماندگار نبودن آن بعد از زایمان کمک می‌کند.

  1. اصلاح سبک زندگی: گرفتن رژیم غذایی سالم و انجام فعالیت بدنی در دوران بارداری باید زیر نظر متخصصین این حوزه باشد. کاهش وزن در دوران بارداری توصیه نمی‌شود. افزایش وزن در این دوران طبیعی و لازم است اما میزان و روند آن باید تدریجی و کنترل‌شده باشد.
  2. پایش منظم قند خون: در دوران بارداری پایش قند خون ۴ بار در روز یا بیشتر توصیه می‌شود. به‌ویژه قند ناشتا و قند پس از وعده‌های غذایی.
  3. دارو درمانی: اگر ورزش و رژیم غذایی قند خون را کنترل نکند، احتمالاً پزشک دارو تجویز می‌کند. کنترل قند خون در دوران بارداری باعث سلامت مادر و نوزاد می‌شود.
    توصیه می‌شود 6 تا 12 هفته پس از زایمان، مادر مجدداً ازنظر قند خون بررسی شود و نتایج آزمایش‌ها را برای بررسی بیشتر نزد پزشک معالج خود ببرد.
در آخر

حالا که با علائم دیابت آشنا شدید و متوجه شدید دیابت چیست این را هم باید بدانید که تشخیص به‌موقع انواع دیابت باعث کنترل بهتر قند خون و پیشگیری از عوارض آن در درازمدت می‌شود. بنابراین توصیه می‌کنیم اگر در خانواده سابقۀ ابتلا به دیابت وجود دارد یا خودتان سابقۀ دیابت بارداری دارید، به‌طور مرتب تست قند خون انجام دهید. همچنین اگر قصد بارداری دارید پیش از اقدام به بارداری ازنظر دیابت غربالگری شوید.

بیشتر بخوانید:

پیشگیری از دیابت

پیشگیری از دیابت را میتوان در سه سطح انجام داد. جلوگیری از بروز دیابت، پیشگیری از پیدایش عوارض قند خون و جلوگیری از پیشرفت این عوارض ...

پیش دیابت

پیش دیابت به حالتی گفته می‌شود که قند خون فرد از حالت طبیعی بالاتر رفته است، اما هنوز آن‌قدر افزایش نیافته که به مرحله دیابت رسیده باشد ...

دیابت نوع دو

دیابت نوع دو که با نام‌های دیگری مانند دیابت بزرگسالان و دیابت غیر وابسته به انسولین نیز شناخته می‌شود، بر خلاف دیابت نوع یک که عموما در سنین کودکی و ...

دیابت نوع یک

دیابت نوع یک که گاهی به نام دیابت کودکان، دیابت نوجوانان و یا دیابت وابسته به انسولین هم گفته می‌شود حدوداً بین 5 تا 10 درصد از کل ...

دیابت بارداری

دیابت بارداری نوعی از دیابت است که به طور ناگهانی در دوران بارداری تشخیص داده می‌شود در حالیکه مادر باردار تا قبل از این دوره، مبتلا به دیابت ...

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *