چگونه سنسورها به کنترل بهتر قند خون کمک می کند؟

سیستم پایش مداوم قند خون یا سی‌جی‌ام همانطور که از اسم آن برداشت می‌شود، قند خون را به صورت مداوم اندازه‌گیری می‌کند. این سیستم‌ها به شما اجازه میدهند، بدون استفاده از سوزن و خون‌گیری، از وضعیت قند خود آگاه شوید. سیستم های سی‌جی‌ام به مرور زمان در جامعه دیابت محبوب‌تر شده‌اند و به عنوان یک وسیله کاربردی برای مدیریت قند خون در دیابت شناخته می‌شوند. استفاده از سنسورها برای تمام افراد مبتلا به دیابت که انسولین غذایی استفاده میکنند توصیه میشود؛ در صورتی که بتوانند از آن به شکل ایمن استفاده کنند.

یکی از اجزا این سیستم‌ها سنسور قند خون است که پس از نصب، زیر پوست فرد قرار می‌گیرد و قند موجود در مایع میان بافتی (یا مایع بین سلولی) را اندازه گیری میکند؛ در صورتی که دستگاه تست قند خون، قند موجود در خون را می‌سنجد و این یکی از تفاوت‌های سنسور قند و تست قند خون است. سنسورها قند مایع میان بافتی را بین هر 1-15 دقیقه یکبار (بسته به نوع آن) اندازه گیری میکنند، به عبارتی قند فرد در طول روز بین 96 تا 1440 مرتبه اندازه گیری می‌شود. دفعات اندازه گیری‌های سنسور قند در مقایسه با تست قند خون که به صورت معمول بین 4-7 مرتبه در طول روز انجام می‌گیرد بیشتر است و در نتیجه فرد مبتلا به دیابت میتواند با استفاده از سنسور قند اطلاعات بیشتری درباره روند تغییرات قند خود بدست آورد، از جمله یک جریان متناوب از تغییرات قند، الگوها و نمودارهای مختلف. فرد می‌تواند با استفاده صحیح از این اطلاعات، در جهت مدیریت و کنترل دیابت قدم بزرگی بردارد.
زمانی که افراد دیابتی شروع به استفاده از سنسور قند خون میکنند، این تجربه برای آن‌ها هیجان‌انگیز و همراه با احساس مثبت و خوشایندی است. اما در کنار این احساس خوشایند، افزایش دفعات تست قند و مشاهده گزارشات نامفهوم ممکن است برای بعضی از افراد نامطلوب و همراه با استرس باشد، و حتی می تواند باعث عدم تمایل افراد برای استفاده از سنسور شود. استفاده از تکنولوژی‌های روز دنیا مثل سنسور قند خون، درصورتی که درمورد نحوه استفاده و تفسیر داده‌های حاصل از آن اطلاعات صحیح و کافی داشته باشیم، میتواند برای ما تبدیل به فرصتی شود تا قدم بزرگی در راستای مدیریت دیابت و کنترل قند خون برداریم.
پیش از شروع استفاده از سنسور و اطلاعات آن، لازم است محدوده هدف قند خون خود را با توجه به نظر پزشک خود بشناسید. محدوده هدف قند خون در زمانهای مختلف شبانه روز و برای افراد مختلف می تواند متفاوت باشد مثلا قند خون ناشتا برای فردی ممکن است 150-80 و برای فرد دیگری 130-80 باشد به همین دلیل لازم است که با مشورت پزشک خود محدوده های هدف قند خون را در زمانهای زیر مشخص کنید.
• ناشتا
• قبل از ناهار و شام
• دو ساعت بعد از وعده های غذایی
• قبل از خواب
• قبل از ورزش
از طرفی محدوده هدف قند که در سیستم های سی‌جی‌ام بین 70 تا 180 میلی‌گرم/دسی‌لیتر تعیین شده است، که در اکثر سی جی ام ها قابل تغییر است. بنابراین لازم است کاربر در زمان های مختلف و به دفعات لازم، سنسور قند خود را اسکن کند و هدف قند خون تعیین شده شرایط را بررسی کند.

انواع گزارشات سنسور و کاربرد آن‌ها در کنترل قند خون

همانطور که اشاره شد، سنسورهای قند خون به صورت مداوم و بین 96-1440 بار در طول روز قند خون را اندازه‌گیری و ثبت می‌کنند. قندهایی که توسط سنسور اندازه گیری می‌شود، توسط سیستم سی‌جی‌ام به شکل های گوناگون گزارش می‌شوند و این گزارشات به دو دسته لحظه ای و تجمعی تقسیم می‌شوند.

1) گزارشات لحظه‌ای سنسور قند:
این گزارش در هر لحظه که کاربر وضعیت قند را چک میکند، اطلاعات مختلفی را در اختیار کاربر قرار میدهد.
• گزارش قند لحظه
• گزارش 8 ساعته
• پیش‌بینی روند تغییرات قند در 30 دقیقه آینده

در گزارش لحظه‌ای ابتدا باید به مقدار قند در لحظه نگاه کرد. با توجه به زمانی از روز که در آن قرار دارید و محدوده های هدف قند خون که پزشک برای شما در نظر گرفته‌اند، بررسی کنید که آیا این مقدار در محدوده هدف قند شما قرار دارد؟ در صورتی که قند شما خارج از محدوده قرار دارد برای برطرف کردن آن اقدام کنید.
در گزارش لحظه ای شما همچنین میتوانید روند تغییرات قند در 8 ساعت گذشته را مشاهده کنید. در این بررسی می‌توانید اثر سبک زندگی خود را بر تغییرات قند خون مشاهده کنید؛ مثل غذایی که مصرف کردید، انسولین، فعالیت بدنی و غیره.
سپس باید به پیش‌بینی تغییرات قند در 30 دقیقه آینده توجه کرد. در گزارش لحظه ای همواره در کنار عدد قند یک فلش قرار دارد که با توجه به جهتی که نشان میدهد میتواند روند و سرعت تغییرات قند خون در 30 دقیقه آینده را نشان دهد. این فلش ها طبق جدول زیر قابل تفسیر هستند:

این فلش‌ها می‌توانند به شما کمک کنند تا در زمان‌های تعیین دوز انسولین قبل از غذا، تصمیم‌گیری در مورد ورزش، موقع خواب و غیره بدانید که قند خون در نیم ساعت آینده چه تغییراتی خواهد داشت و شما چه اقدامی باید انجام دهید تا قند خون خود را در محدوده هدف نگه دارید. در افراد مبتلا به دیابت که از انسولین استفاده نمی‌کنند، این فلش‌ها میتوانند به فرد کمک کنند تا انتخاب‌های غذایی بهتری داشته باشند و یا تاثیر غذاهای مختلف و فعالیت بدنی را بر روی قند خون خود پیش بینی کنند.
پس از اسکن سنسور ممکن است پیام های LO یا HI به جای عدد قند خون بر روی صفحه گیرنده مشاهده شوند که:
– پیام HI نشان دهنده آن است که قند فرد بالاتر از محدوده ای است که سنسور قادر به اندازه‌گیری آن است.
– پیام LO نشان دهنده افت قندی است که در آن قند فرد پایین‌تر از محدوده‌ای است که سنسور قادر به اندازه‌گیری آن است.

2) گزارشات تجمعی سنسور قند:
این گزارشات وضعیت قند خون فرد را در زمانی طولانی‌تر نشان می‌دهند. این دسته از گزارشات شامل موارد زیر است.
• گزارش Time In Range (TIR)
• نمودار افت قند
• نمودار میانگین قند
• الگوی 24-ساعته
این گزارشات با استفاده از تمام اطلاعات قند بدست آمده در دوره استفاده از سنسور شکل میگیرند و فرد میتواند گزارش‌هایی 7 روزه، 14 روزه، 1 ماهه و یا سه ماهه از سیستم سی‌جی‌ام خود دریافت کند. انواع این گزارش ها در ادامه مورد بررسی قرار می‌گیرند.

گزارش Time In Range (TIR)

این گزارش نشان دهنده مدت زمانی است که قند فرد در هرکدام از محدوده های زیر سپری کرده و برای هر محدوده به صورت درصدی از کل زمان استفاده از سنسور نشان داده می‌شود. نمودار ممکن است به دو شکل زیر دیده شود.
هر کدام از محدوده‌های زیر با رنگ مخصوص به خود در نمودار نشان داده می‌شود.
1) محدوده قند بسیار بالا: بالاتر از 250 میلی‌گرم/دسی‌لیتر (رنگ نارنجی)
2) محدوده قند بالا: بین 180 تا 250 میلی‌گرم/دسی‌لیتر (رنگ زرد)
3) محدوده هدف: بین 70 تا 180 میلی‌گرم/دسی‌لیتر (رنگ سبز)
4) محدوده افت قند: بین 54 تا 70 میلی‌گرم/دسی‌لیتر (رنگ قرمز)
5) محدوده افت قند شدید: کمتر از 54 میلی‌گرم/دسی‌لیتر (رنگ زرشکی)

هدف اصلی در این نمودار داشتن بیشترین مقدار محدوده سبز (محدوده هدف) و کمترین مقدار محدوده قرمز (افت قند) است. به صورتی که:
– حداقل 70% قندها در محدوده هدف قرار گیرد (در نمودار رنگ سبز حداقل 70% باشد).
– زمان سپری شده در افت قند را به کمتر از 5% کاهش دهیم (در نمودار رنگ قرمز کمتر از 5% باشد).

نمودار افت قند:

در این نمودار تعداد کل دفعات افت قند خون در دوره استفاده از سنسور و دفعات افت قند در ساعات مختلف روز به صورت جداگانه نمایش داده شده است. توجه کنید که بیشترین دفعات افت قند شما در کدام ساعت روز بوده و با توجه به ساعت آن‌ها، افت قندها را علت‌یابی و برطرف کنید.

نمودار میانگین قند:

این نمودار نشان می‌دهد در دوره استفاده از سنسور قند، میانگین قند خون به صورت کلی و جداگانه (در ساعات مختلف روز) چه عددی بوده است. با توجه به این نمودار و بررسی میانگین قند می‌توان وقت‌هایی از روز که معمولا قند خون بالا است را پیدا و سپس با توجه به زمانی از روز که قند خون بالاست، آن را علت یابی و سپس برطرف کنید.

الگوی روزانه (Daily Pattern):

نمودار الگوی روزانه یک نمودار تجمعی است که با درکنار هم قرار گرفتن قندهای روزانه به مرور زمان (حداقل 5 روز) ساخته می‌شود. بنابراین اگر به تازگی شروع به استفاده از سنسورهای قند خون کرده‌اید در روزهای اول این نمودار برای شما قابل نمایش نخواهد بود. در نمودار الگوی روزانه نوسانات قند خون(قند بالا و افت قند خون)، الگوی قند خون در تمامی ساعات شبانه روز برای مدت7،14،30،90 روزه نمایش داده داده می‌شود.

هدف اصلی قرار گرفتن مقادیر قند خون و بیشتر قسمت های نمودار در محدوده هدف است. بنابراین طبیعی است که اگر فرد بتواند به صورت روزانه قند خون خود را بهتر مدیریت کند و در محدوده هدف نگه‌دارد، به دنبال آن الگوی روزانه نیز به هدف نزدیک‌تر می‌شود. بخش‌های مختلف این نمودار (خط مشکی، سایه‌های پررنگ و کم‌رنگ) هرکدام معنی و مفهوم خاصی را منتقل می‌کنند. برای فهم بهتر اطلاعات این نمودار و استفاده از آن جهت مدیریت بهتر دیابت لازم است که با قسمت‌های مختلف نمودار آشنا شویم و درمورد نحوه تفسیر آن آموزش ببینیم.