آیا گرما باعث بالا رفتن قند خون می‌شود؟
بدن ما در برابر گرم شدن هوا، مثل هر تغییر محیطی دیگر، واکنش‌هایی نشان می‌دهد تا خود را با شرایط تطبیق دهد و فعالیت‌های طبیعی بدن مختل نشود. برای مثال در برابر گرمای هوا، بدن دفع عرق را افزایش می‌دهد تا بدینوسیله از بالا رفتن بیش از حد دمای بدن جلوگیری کند. این تغییرات میتواند برای افراد دیابتی چالش‌هایی ایجاد کند. برای مثال در نتیجه‌ی تعریق بیشتر، آب و مواد معدنی (الکترولیت) بیشتری از بدن دفع می‌شود و این موضوع میتواند احتمال کم‌آبی (دهیدراتاسیون) را افزایش دهد و همچنین باعث نوسانات قند خون شود. با کاهش تدریجی آب بدن از طریق تعریق، غلظت مواد در خون افزایش می‌یابد و قند خون نیز بالاتر می‌رود. از آنجا که قند خون بالا میتواند باعث دفع بیشتر آب از طریق ادرار شود، با بالا رفتن قند کم‌آبی بدن وخیم‌تر می‌شود. در حقیقت کم‌آبی بدن و قند خون بالا در کنار هم، میتواند چرخه معیوبی بوجود آورد که نتایج نامطلوبی را در پی خواهد داشت.
در افرادی که در اثر عدم کنترل قند خون در طولانی‌مدت، قند خون بالا به اعصاب و عروق خونی مربوط به غدد عرق در بدن آسیب رسانده است (نوروپاتی اتونوم)، این موضوع اهمیتی دوچندان پیدا می‌کند. در این افراد احتمال کم آبی بدن (دهیدراتاسیون) و گرمازدگی افزایش می‌یابد.
اما گرمای هوا تنها باعث بالا رفتن قند خون نمی‌شود، بلکه از دو طریق احتمال افت قند (هایپوگلایسمی) در فرد دیابتی را نیز افزایش می‌دهد. در هوای گرم بدن سوخت و ساز بیشتری دارد و قند خون با سرعت بیشتری به مصرف سلول‌های بدن می‌رسد و خطر افت قند خون افزایش می‌یابد. از طرف دیگر در هوای گرم سرعت جذب انسولین بیشتر است و به همین دلیل اگر فرد دیابتی بلافاصله پس از تزریق انسولین در معرض هوای گرم قرار گیرد و فعالیت داشته باشد، احتمال وقوع افت قند بیشتر می‌شود.
با همه این موارد اگر شما با دیابت زندگی میکنید، دیابت نباید مانع فعالیت‌های روزمره، تفریحات تابستانی و سفر شما شود. از این رو در ادامه مطلب به نکاتی می‌پردازیم که میتوانید با کمک گرفتن از آنها علاوه بر مدیریت قند خون در هوای گرم تابستان و یا سفر به مناطق گرمسیر، به فعالیت‌های دلخواه خود بپردازید.
چگونه قند خون را در هوای گرم مدیریت کنیم؟
از آنجا که گرمازدگی و کنترل قند خون بر یکدیگر اثر متقابل دارند، مدیریت هر دو اهمیت دارد. نکاتی که در ادامه به آنها پرداخته می‌شود، از طرفی به کنترل قند خون کمک می‌کند و از طرف دیگر احتمال بروز گرمازدگی و کم‌آبی را نیز کاهش می‌دهد،
علائم افت قند را با تعریق ناشی از گرما اشتباه نگیرید.
افت قند (هایپوگلایسمی) از موقعیت‌های اورژانسی دیابت به حساب می‌آید که تشخیص و درمان به موقع آن از اهمیت بسیاری برخوردار است. در هنگام افت قند فرد ممکن است علائمی از جمله تپش قلب، لرزش دست و پا، ضعف و گرسنگی، تعریق و … را تجربه کند. برخی از این نشانه‌ها مثل تعریق و تپش قلب با علائم ناشی از گرمای هوا مشترک هستند. بنابراین با تست قندهای منظم به ویژه هنگام فعالیت بدنی در هوای گرم میتوانید از افت قند خون‌های خود آگاه شوید و افت قندهای خود را با علائم ناشی از گرما اشتباه نگیرید.
آب فراوان بنوشید.
از آنجا که در هوای گرم بدن شما آب بیشتری از دست می‌دهد، حتی اگر احساس تشنگی نمی‌کنید در فواصل منظم آب یا نوشیدنی‌های مناسب بنوشید تا آب از دست رفته جبران شود و بدن دچار کم‌آبی نشود. از مصرف بیش از حد نوشیدنی‌های کافئین‌دار مثل قهوه، نوشیدنی‌ای انرژی‌زا و نوشیدنی‌های ورزشی حاوی کافئین خودداری کنید. زیرا کافئین بیش از اندازه، موجب از دست رفتن آب بدن می‌شود. در فرهنگ ما ایرانیان در فصل تابستان شربت‌های مختلف استفاده می‌شود، اما مصرف نوشیدنی های حاوی شکر مثل شربت، ممکن است لذت‌بخش باشد، اما همزمان باعث بالا رفتن قند خون نیز می‌شود. بنابراین بهتر است از مصرف زیاد این نوشیدنی‌ها اجتناب کنید. در صورت تمایل به مصرف به نکات زیر توجه کنید:
– ترجیحا شربت‌های رژیمی (تهیه شده با شیرین کننده رژیمی) مصرف کنید.
– از شربت های حاوی شکر تنها زمانی که قند خون کنترل شده ای دارید و به مقدار کم استفاده کنید.
– شربت را رقیق‌تر از حد معمول و در لیوان کوچک استفاده کنید.
– پس از نوشیدن شربت، قند خون خود را بیشتر چک کنید تا در صورت بالا رفتن قند خون، برای مدیریت آن اقدامی مناسب انجام دهید.
تجهیزات تست قند خون و انسولین را در معرض گرما و یا نور مستقیم خورشید قرار ندهید.
تجهیزات تست قند (دستگاه تست قند، نوارهای تست قند خون) و انسولین‌های شما نسبت به گرما حساس هستند و اگر در معرض گرما یا تابش مستقیم خورشید قرار گیرند آسیب می‌بینند. برای حمل انسولین‌ها ترجیحا از کیف‌های خنک نگهدارنده انسولین استفاده کنید تا در دمای مناسب نگهداری شوند و در صورت عدم دسترسی به کیف خنک نگهدارنده انسولین ها را در نزدیک‌ترین دما به دمای اتاق (دمای کمتر از 30 درجه سانتی‌گراد) نگه دارید. تجهیزات تست قند خون خود را در اتومبیل و در آفتاب رها نکنید.
ساعت مناسبی از روز را برای فعالیت بدنی انتخاب کنید.
فعالیت بدنی یکی از پایه‌های مهم برای مدیریت قند خون است اما فعالیت و ورزش در هوای گرم میتواند احتمال گرمازدگی و کم‌آبی بدن را افزایش دهد. در صورتی که قصد ورزش در فضای آزاد را دارید توصیه می‌شود ساعات ابتدایی روز یا غروب را برای فعالیت بدنی خود انتخاب کنید و در ساعات اوج گرما از فعالیت بدنی در فضای باز خودداری کنید.
به هنگام حضور در هوای آزاد و قرار گرفتن در معرض تابش مستقیم خورشید از عینک آفتابی و کلاه استفاده کنید و لباس‌هایی آزاد، نازک و با رنگ روشن، بپوشید. همچنین هر دو ساعت روی نواحی از پوست صورت یا بدن که در معرض آفتاب هستند، از کرم ضد آفتاب (SPF 30 یا بیشتر) استفاده کنید تا دچار آفتاب‌سوختگی نشوید.
گرمازدگی و مشکلات مرتبط با گرما
همه افراد زمانی که برای مدت طولانی در معرض گرمای شدید و تابش مستقیم خورشید قرار بگیرند ممکن است با مشکلات مختلفی از جمله گرمازدگی، آفتاب‌سوختگی و … مواجه شوند. برخی فعایت‌ها مثل ورزش در هوای گرم و حمام آفتاب احتمال بروز گرمازدگی و آفتاب‌سوختگی را دوچندان می‌کند. مخصوصا در افراد دیابتی این مشکلات میتواند شرایط را حادتر کند و باعث بالا رفتن قند خون و سخت‌تر شدن مدیریت دیابت شوند.
همه افراد زمانی که برای مدت طولانی در معرض گرمای شدید و تابش مستقیم خورشید قرار بگیرند ممکن است با مشکلات مختلفی از جمله گرمازدگی، آفتاب‌سوختگی و … مواجه شوند. برخی فعایت‌ها مثل ورزش در هوای گرم و حمام آفتاب احتمال بروز گرمازدگی و آفتاب‌سوختگی را دوچندان می‌کند. مخصوصا در افراد دیابتی این مشکلات میتواند شرایط را حادتر کند و باعث بالا رفتن قند خون و سخت‌تر شدن مدیریت دیابت شوند.
در صورت بروز گرمازدگی با شناخت علائم گرمازدگی و درمان به موقع آن میتوانید از خطرات آن بکاهید.
علائم گرمازدگی:
– سردرد و سرگیجه
– داغ بودن پوست بدن
– گرفتگی عضلات
– حالت تهوع
– افت فشار خون هنگام تغییر وضعیت از حالت نشسته به ایستاده
– ضعف و خستگی
– تپش قلب
در صورت مشاهده علائم گرمازدگی:
– ابتدا تمام فعالیت‌های خود را متوقف کرده و به مکانی خنک بروید.
– در صورت امکان لباس‌های خود را کم کنید.
– با استفاده از روش پاشویه و قرار دادن پارچه نم‌دار روی قسمت‌های مختلف بدن به کاهش دمای بدن کمک کنید.
– در صورتی که قادر به نوشیدن مایعات نبودید و حالت تهوع شدید داشتید، حتما با اورژانس تماس بگیرید.
با توجه به مطالبی که مطرح شد، بهترین کار این است که در قدم اول با استفاده از راهکارهای ارائه شده از گرمازدگی و کم‌آبی بدن پیشگیری کنیم. همچنین با مدیریت اصولی قند خون احتمال نوسانات قند خون را کاهش دهیم. اما در صورت بروز گرمازدگی و کم‌آبی بدن، در اسرع وقت آن را درمان کنید.
