پوکی استخوان چیست؟
پوکی استخوان حالتی است که در آن تراکم استخوانها کم شده و احتمال شکستگی آنها بیشتر میشود. عوامل خطر بروز پوکی استخوان عبارتند از جثه کوچک، سابقه خانوادگی پوکی استخوان، مصرف برخی دارو مانند گلوکوکورتیکوئیدها، کمبود مصرف منابع کلسیم، فعالیت بدنی ناکافی، سیگار کشیدن، مصرف الکل؛ علاوه بر این موارد در زنان، یائسگی و آمنوره نیز با بروز پوکی استخوان ارتباط دارد. پوکی استخوان در صورت عدم تشخیص میتواند بدون علائم پیشرفت کند و منجر به شکستگی شود.
ارتباط دیابت و پوکی استخوان
ابتلا به دیابت نوع 1 و 2، خطر پوکی استخوان را افزایش میدهد. افراد مبتلا به دیابت، به ویژه دیابت نوع 1، اغلب تراکم استخوان کمتری دارند و خطر شکستگی در آنها بیشتر است. محققان هنوز مکانیسم توضیح کامل دلیل تراکم استخوان در افراد مبتلا به دیابت نوع 1 را نیافتهاند اما یک فرضیه این است که انسولین ممکن است نقشی داشته باشد زیرا استخوانهای ما در تنظیم سطح قند خون نقش دارند. سلولهای استخوانی میتوانند هورمونی به نام استئوکلسین آزاد کنند که به تنظیم سطح قند خون کمک میکند. مشخص شده استئوکلسین باعث افزایش ترشح و حساسیت انسولین و کاهش ذخیره چربی میشود.
افراد مبتلا به دیابت نوع 2 به طور معمول تراکم استخوان بیشتری دارند اما مطالعات نشان داده است که آنها در معرض خطر بیشتری برای شکستگی قرار دارند. برخی از عوارض دیابت مانند نوروپاتی، ضعف عضلانی، افت قند خون و مشکلات بینایی میتوانند خطر افتادن و شکستگی را افزایش دهند. به طور کلی به نظر میرسد سابقه طولانیتر دیابت و کنترل قند خون ضعیفتر و مصرف انسولین، بیشترین ارتباط را با خطر شکستگی دارند.
تشخیص پوکی استخوان
با مشورت و نظر پزشک متخصص در صورت نیاز، با استفاده از اسکن DEXA که تراکم مواد معدنی استخوان (BMD) را اندازهگیری میکند، پوکی استخوان قابل تشخیص است. DEXA مخفف جذب انرژی اشعه ایکس با انرژی دوگانه است. سه درجه مختلف تراکم استخوان طبیعی، کاهش تراکم استخوان (استئوپنی) و پوکی استخوان (استئوپروز) وجود دارد.
استراتژیهای مدیریت پوکی استخوان
راهکارهای پیشگیری و درمان پوکی استخوان در مبتلایان به دیابت همانند غیر مبتلا به دیابت است.
تغذیه. رژیم غذایی غنی از کلسیم ویتامین D برای سلامت استخوانها مهم است. منابع خوب کلسیم شامل لبنیات کمچرب، سبزیجات برگدار و سبز تیره، غذاها و نوشیدنیهای غنیشده با کلسیم ویتامین D. علاوه بر این موارد در صورت نیاز مصرف مکمل با نظر پزشک متخصص ضروری است.
ورزش. مانند عضلات، استخوان نیز بافت زندهای است که با ورزش، تقویت میشود. بهترین تمرینات برای استخوان، ورزشهای همراه با تحمل وزن ورزشهای مقاومتی است. پیادهروی و رقص جزو تمرینات ورزشی همراه با تحمل وزن هستند. تمرینات مقاومتی، مانند کار با وزنه، میتواند استخوانها را تقویت کند. ورزش منظم علاوه بر اینکه میتواند به جلوگیری از تحلیل رفتن استخوان کمک کند، با افزایش تعادل و انعطافپذیری، احتمال افتادن و شکستن استخوان را نیز کاهش میدهد.
سبک زندگی سالم. سیگار کشیدن برای استخوانها و همچنین قلب و ریهها مضر است. زنانی که سیگار میکشند معمولاً زودتر یائسه میشوند که خود با افزایش ریسک تحلیل توده استخوانی همراه است. علاوه بر این افرادی که سیگار میکشند ممکن است کلسیم کمتری از رژیم غذایی خود جذب کنند. الکل همچنین میتواند بر سلامت استخوان تأثیر منفی بگذارد. افرادی که زیاد الکل مینوشند به دلیل تغذیه نامناسب و همچنین افزایش خطر افتادن به دلیل عدم تعادل، مستعد کاهش توده استخوان و شکستگی هستند.
پیشگیری از افتادن. در افراد مسن خطر افتادن و شکستگی استخوان بیشتر است. نصب دستگیره در حمام و یا استفاده از وسایل کمکی هنگام راه رفتن، میتواند به پیشگیری از افتادن در این گروه کمک نماید.
به یاد داشته باشید علاوه بر وارد یاد شده، ممکن است پزشک متخصص صلاح بداند که شما برای مدیریت پوکی استخوان از دارو استفاده نمایید.
منابع