دیابت و سلامت مغز
جالب است بدانیم سوخت اصلی مغز انسان گلوکز و یا قند است و به همین دلیل در دیابت، نوسان قند خون چه در قندهای بالا و چه در قندهای پایین میتواند روی عملکرد مغز تأثیرگذار باشد.
همانطور که میدانیم عدم کنترل مناسب قند خون در طولانی مدت میتواند به کلیهها، شبکیه و سایر ارگانهای بدن آسیب برساند؛ اما اخیراً دانشمندان بیان کردهاند که بالا بودن قند خون در دراز مدت میتواند روی سلامت مغز نیز اثرگذار باشد.
تأثیرات عدم کنترل مناسب دیابت بر عملکرد مغز میتواند شامل احساس خستگی، تحریکپذیری، گیجی، از دست دادن حافظه، اختلال در مهارت حل مسئله، عدم توانایی در پردازش اطلاعات و نداشتن تمرکز باشد. همچنین تحقیقات زیادی در زمینه ارتباط بین آلزایمر و دیابت صورت گرفته است که برخی از آنها وجود این ارتباط را تائید و برخی دیگر رد میکنند اما بسیاری از این مطالعات اظهار کردهاند که مبتلایان به دیابت بهویژه دیابت نوع دو ممکن است بیشتر در معرض ابتلا به آلزایمر و دمانس باشند.
قند خون بالا
مکانیسم ارتباط قند خون بالا با مشکلات مغزی به زبان ساده به این موضوع برمیگردد که قند خون بالا باعث آسیب به عروق خونی و به دنبال آن اختلال گردش خون شده که در نتیجه آن خونرسانی کافی به مغز صورت نمیگیرد.
علاوه بر این قند خون بالا موجب افزایش ترشح ترکیبی به نام سروتونین (نوعی انتقالدهندههای عصبی) در مغز میشود که در اندازه طبیعی تأثیر مثبتی بر سلولهای عصبی و عملکرد مغز دارند، اما مقادیر اضافه سروتونین میتواند اثر عکس داشته باشد و باعث آسیب سلولهای عصبی و بروز التهاب در مغز گردد که به دنبال آن مشکلاتی نظیر از دست دادن حافظه و غیره ممکن است ایجاد شوند.
افت قند خون
قند خون پایین نیز میتواند اثر مشابهی بر مغز داشته باشد و منجر به بروز علائمی نظیر خستگی، سردرد و مشکلات حافظه گردد. وقتی قند کافی برای تولید انرژی به سلولهای بدن نرسد، سلولهای مغز نمیتوانند به درستی عمل کنند و این موضوع تمرکز را با دشواری مواجه میسازد.
جمعبندی
عدم کنترل مناسب دیابت علاوه بر عوارض قلبی عروقی، کلیوی و چشمی ممکن است روی سلامت مغز نیز تأثیر منفی داشته باشد، هرچند هنوز علت اصلی این مسئله دقیقه مشخص نیست و دانشمندان به دنبال پاسخ این سؤال هستند که آیا تنها بالا بودن قند خون علت بروز این اتفاق است، یا عوامل دیگری نظیر بالا بودن هموگلوبین A1C، شدت مقاومت به انسولین و … نیز در این میان نقش دارند.
به منظور پیشگیری از بروز یا درمان مشکلات مغزی ناشی از دیابت کنترل نشده لازم است تا حد ممکن قند خون در محدوده طبیعی حفظ شود و از نوسان بیش از حد قند خون جلوگیری شود یعنی قند خون خیلی بالا یا خیلی پائین نباشد. با کنترل قند خون میتوان مشکلات مغزی به وجود آمده را درمان یا از پیشرفت آنها جلوگیری نمود.
به یاد داشته باشیم با کنترل قند خون، ورزش و رژیم غذایی مناسب میتوانیم سلامت مغز را در دیابت حفظ نماییم.