جت اینجکتور؛ تزریق انسولین بدون سوزن برای افراد مبتلا به دیابت
جت اینجکتور: جایگزینی بدون سوزن برای تزریق انسولین
افراد مبتلا به دیابت، با استفاده از دستگاه‌های جت اینجکتور می‌توانند بدون نیاز به سوزن، انسولین را به بدن خود تزریق کنند. این روش، هرچند دارای مزایای خاص خود است، اما به دلیل پیچیدگی‌های عملکردی و اثرات جانبی بالقوه، کمتر مورد استفاده قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی عملکرد، اجزا، مزایا و معایب جت اینجکتورها می‌پردازیم.
اجزای جت اینجکتور
دستگاه اصلی: شبیه به قلم، که برای تزریق انسولین طراحی شده است.
نازل تزریق یکبار مصرف: دهانه کوچکی که کنترل جریان انسولین را بر عهده دارد.
رابط ویال انسولین یکبار مصرف: اتصالی که انتقال انسولین از ویال به دستگاه را بدون استفاده از سوزن امکان‌پذیر می‌کند.
نحوه عملکرد جت اینجکتور
جت اینجکتور با استفاده از فشار بالا، انسولین را از طریق پوست به لایه‌های زیرین منتقل می‌کند. مراحل استفاده به این صورت است:
مخزن دستگاه با ویال انسولین و رابط مخصوص پر میشود.
دوز مورد نظر انسولین تنظیم شده و دستگاه آماده تزریق میشود.
دستگاه در یکی از نواحی مناسب برای تزریق (مانند شکم، ران یا باسن) قرار می‌گیرد.
با فشار دادن دکمه تزریق، انسولین با سرعت بالا از نازل خارج شده و از پوست عبور می‌کند.
مقایسه تزریق با جت اینجکتور و سرنگ
در مقایسه با تزریق‌های سنتی، جت اینجکتورها انسولین را در سطح وسیع‌تری زیر پوست پخش می‌کنند. این موضوع ممکن است بر میزان دوز انسولین مورد نیاز تاثیر بگذارد و نیاز به تنظیم مجدد دوز داشته باشد.
مزایا و معایب جت اینجکتورها
مزایا
عدم استفاده از سوزن، که برای افرادی با ترس از سوزن مناسب است.
کاهش خطر انتقال بیماری‌هایی که از طریق استفاده مشترک از سوزن ممکن است ایجاد شوند.
معایب
تزریق دوز نادرست: به دلیل احتمال باقی ماندن انسولین روی پوست.
آسیب به پوست: کبودی یا خونریزی سطحی ممکن است رخ دهد.
عفونت: در صورت عدم ضدعفونی مناسب دستگاه، باکتری‌ها یا قارچ‌ها می‌توانند از طریق پوست وارد بدن شوند.
عدم کارآیی دستگاه: مشکلاتی نظیر وجود هوا در دستگاه ممکن است مانع از عملکرد صحیح شود.
روش‌های نگهداری و جلوگیری از مشکلات
ضدعفونی منظم: از رشد میکروب‌ها بر روی دستگاه جلوگیری کنید.
خارج کردن هوا: با ضربه به نازل، هوای اضافی را خارج کنید.
بررسی عملکرد: از صحت کارکرد دستگاه پیش از تزریق اطمینان حاصل کنید.
مطالعه دستورالعمل‌ها: نحوه صحیح استفاده و استریل کردن دستگاه در دفترچه راهنما درج شده است.
نتیجه‌گیری
جت اینجکتورها به عنوان ابزاری بدون سوزن برای تزریق انسولین، امکاناتی جذاب را ارائه می‌دهند، اما اثرات جانبی و پیچیدگی‌های استفاده از آنها، کاربردشان را محدود کرده است. افراد مبتلا به دیابت پیش از استفاده از این دستگاه‌ها باید با پزشک خود مشورت کرده و آموزش‌های لازم را دریافت کنند.
سوالات متداول
- آیا جت اینجکتورها برای همه افراد مناسب هستند؟
- خیر، به دلیل پیچیدگی و اثرات جانبی این دستگاه، استفاده آن در همه افراد توصیه نمی‌شود و نیاز به مشورت پزشکی دارد.
- چگونه می‌توان از عفونت در جت اینجکتور جلوگیری کرد؟
- با ضدعفونی منظم دستگاه و رعایت نکات بهداشتی می‌توان خطر عفونت را کاهش داد.
- آیا دوز انسولین در جت اینجکتور متفاوت است؟
- بله، انسولین در جت اینجکتور به دلیل فشار بالا در سطح وسیع‌تری پخش میشود و ممکن است نیاز به تنظیم دوز باشد.
افراد مبتلا به دیابت، با استفاده از جت اینجکتور می‌توانند بدون استفاده از سوزن، انسولین تزریق کنند. اما استقاده از آن پیچیده است که در ادامه به معرفی این دستگاه، چگونگی کار و اثرات جانبی آن می‌پردازیم.
اجزای جت اینجکتور
این دستگاه سه بخش اصلی دارد:
- دستگاه؛ شبیه یک قلم است و بخش‌های مختلف آن در شکل مشخص شده است.
- نازل تزریق یکبار مصرف (دهانه کوچک سر دستگاه که خروج انسولین را کنترل می‌کند)
- رابط ویال انسولین یکبار مصرف (اتصال دهنده‌ای که باعث میشود انسولین از ویال بدون استفاده از سوزن خارج شود)
نحوه عملکرد دستگاه
مخزن دستگاه جت اینجکتور با قرار دادن ویال انسولین و رابط آن پر میشود. در ادامه، پس از تنظیم دوز انسولین مورد نیاز، دستگاه برای تزریق آماده میشود و روی پوست قرار می‌گیرد. نواحی مناسب برای تزریق معمولاً شکم، قسمت جلو و بیرونی ران و ناحیه بالا و بیرونی باسن هستند که ضخامت بافت چربی مناسبی دارند. با فشار دکمه تزریق، جریان پرفشار انسولین از منفذ باریک انتهای نازل خارج میشود، از لایه بیرونی پوست عبور می‌کند و با گذر از لایه‌های زیرین پوست وارد جریان خون خواهد شد.
مقدار یا دوز انسولین در تزریق با جت اینجکتور نسبت به تزریق با سوزن (سرنگ یا قلم) ممکن است متفاوت باشد، چرا که انسولین با فشار ایجاد شده در ناحیه وسیع‌تری از زیر پوست پخش میشود (شکل 2)، درنتیجه پیش از استفاده آن باید حتماً با پزشک مشورت شود.
در جت اینجکتورها از یک فنر فشرده و یا کارتریج گاز فشرده شده جهت ایجاد فشار مورد نیاز برای خروج انسولین و عبور آن از پوست استفاده میشود. ازآنجایی‌که فنرهای فشرده کوچک، بادوام، سبک و ارزان هستند، استفاده از آنها رایج‌تر است. کارتریج‌های گاز فشرده معمولاً حاوی نیتروژن یا دی‌اکسید کربن هستند که فشار بیشتری نسبت به فنرهای فشرده ایجاد می‌کنند، اما به علت وزن و هزینه زیادی که هر چند وقت یکبار باید عوض شوند، کمتر مورد استفاده قرار می‌گیرند.
اثرات جانبی
استفاده از این دستگاه می‌تواند اثرات جانبی به همراه داشته باشد، درنتیجه پیش از استفاده حتماً با پزشک خود مشورت نمایید و با استفاده صحیح و مراقبت مناسب از دستگاه می‌توان این موارد را کاهش داد.
تزریق دوز نادرست
بیشترین خطردر مورد استفاده از جت اینجکتورهای انسولین، تزریق مقدار اشتباه دارو است. اگر انسولین را به درستی تزریق نکنیم، ممکن است مقداری از آن روی سطح پوست باقی بماند و بنابراین به جریان خون نمی‌رسد، درنتیجه انسولین کافی برای کنترل قند خون در محدوده هدف تزریق نشده است.
عدم مراقبت صحیح از دستگاه ممکن است باعث تزریق دوز اشتباه انسولین شود. پس از عملکرد درست دستگاه مطمئن شوید و در زمان استفاده از آن قند خون خود را اندازه‌گیری کنید تا درصورت مشاهده قند بالا بتوانید به خوبی آن را مدیریت نمایید.
آسیب پوست یا درد
در جت اینجکتور از سوزن استفاده نمی‌شود انسولین با فشار از پوست عبور می‌کند، درنتیجه احتمال آسیب به پوست وجود دارد. در محل تزریق ممکن است خونریزی و کبودی کمی ایجاد شود و در افراد احساس حتی می‌تواند آسیب بیشتری به پوست بزند.
عفونت
اگر از دستگاه به خوبی مراقبت نکنید، خطر عفونت وجود دارد. درنتیجه باید به طور مرتب آن را ضدعفونی نمایید، در غیر این صورت ممکن است باکتری‌ها، ویروس‌ها و قارچ‌ها بر روی آن رشد کنند و به هنگام تزریق انسولین، همراه با آن از پوست عبور کنند. نحوه استریل کردن جت اینجکتورها معمولاً در دستورالعمل استفاده از آنها نوشته شده است، همچنین می‌توانید در این زمینه با پزشک خود نیز مشورت نمایید.
عدم کارآرایی دستگاه
این دستگاه‌های بدون سوزن عملکرد پیچیده‌ای دارند و اگر به درستی از آنها نگهداری نشود، ممکن است به علت جمع شدن هوا و سایر مشکلات فنی، کار نکنند. وجود حباب‌های هوا در دستگاه مانع از خروج کافی انسولین میشود.
برای خارج کردن هوا از جت اینجکتور، کارتریج و آداپتور یا رابط انسولین را از دستگاه اصلی جدا کنید. در مرحله بعد، با نوک انگشت به نازل ضربه بزنید تا هوا به قسمت بالا و خارج از دهانه دستگاه هدایت شود.
برای جلوگیری از جمع شدن هوا، اطمینان حاصل کنید که قبل از ورود انسولین به داخل دستگاه، تمام قطعات آن به درستی قرار گرفته باشند و دستگاه را هنگام قرار دادن انسولین در آن به طور صحیح نگه‌دارید.
به علت اثرات جانبی این دستگاه، عرضه و استفاده آن در افراد مبتلا به دیابت در کل دنیا محدود شده است.
منابع