آیا چربی خون باعث قند خون می‌شود؟ ارتباط دیابت و چربی‌های خون
چربی‌های موجود در خون، که به آن‌ها لیپید نیز گفته می‌شود، نقش مهمی در سلامت بدن دارند. این لیپیدها نه تنها منبع انرژی هستند، بلکه در ساختار سلول‌ها نیز شرکت میکنند. از مهمترین انواع چربی‌های خون میتوان به تری‌گلیسیرید، کلسترول HDL و کلسترول LDL اشاره کرد. در این مقاله به بررسی رابطه چربی خون و دیابت، تاثیر آن بر سلامتی و راهکارهای مدیریت آن می‌پردازیم.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کلسترول خون کلیپ زیر را ببینید
آشنایی با انواع چربی‌های خون و تاثیر آن‌ها بر دیابت
تری‌گلیسیرید
تری‌گلیسیرید نوعی چربی ذخیره‌ای بدن است که به عنوان منبع انرژی مورد استفاده قرار می‌گیرد. افزایش سطح تری‌گلیسیرید در خون میتواند با افزایش خطر بیماری‌های قلبی و عروقی همراه باشد، به خصوص در افراد دیابتی که سطح قند خونشان کنترل نشده است.
کلسترول
- LDL (کلسترول بد): این نوع کلسترول با رسوب در دیواره عروق خونی باعث تنگی یا انسداد آن‌ها می‌شود. بالا بودن سطح LDL خطر بیماری‌های قلبی و عروقی را افزایش میدهد.
- HDL (کلسترول خوب): HDL رسوبات کلسترول را از دیواره عروق پاک کرده و آن‌ها را به کبد منتقل می‌کند تا از بدن دفع شوند. پایین بودن سطح HDL میتواند به افزایش ریسک عوارض قلبی در افراد دیابتی منجر شود.
چرا کنترل چربی خون برای افراد دیابتی اهمیت دارد؟
رابطه چربی خون با دیابت بسیار مهم است. افرادی که دیابت دارند و چربی خون آن‌ها کنترل نشده است، بیشتر در معرض خطر بیماری‌های قلبی و عروقی هستند. بالا بودن چربی خون و فشار خون از عوامل مهم در افزایش ریسک عوارض دیابت محسوب می‌شوند. اندازه‌گیری چربی خون باید در شرایط زیر انجام شود:
- هنگام تشخیص دیابت
- هر پنج سال یکبار (در صورت طبیعی بودن چربی خون)
- 4-12 هفته پس از شروع داروهای کاهش‌دهنده چربی خون
- سالیانه در صورت مصرف داروهای کاهش‌دهنده چربی خون
چگونه چربی خون را مدیریت کنیم؟
1. اصلاح رژیم غذایی
- کاهش مصرف چربی‌های ترانس و اشباع: مانند روغن‌های جامد، کره و خامه.
- افزایش مصرف فیبر محلول: فیبر موجود در جو دوسر، حبوبات و میوه‌ها جذب کلسترول را کاهش میدهد.
- استفاده از استرول‌ها و استانول‌ها: این ترکیبات موجود در میوه‌ها و سبزیجات جذب کلسترول غذا را کاهش می‌دهند.
2. فعالیت بدنی منظم
ورزش منظم، به‌ویژه 150 دقیقه در هفته، میتواند به کاهش تری‌گلیسیرید و افزایش HDL کمک کند.
3. ترک دخانیات
مصرف دخانیات مانند سیگار و قلیان باعث کاهش HDL و افزایش ریسک بیماری‌های قلبی و عروقی می‌شود.
4. کاهش وزن
کاهش وزن در افراد مبتلا به اضافه وزن یا چاقی میتواند به بهبود حساسیت به انسولین و کاهش چربی خون کمک کند.
5. استفاده از دارو
استفاده از داروهای کاهش‌دهنده چربی خون مانند استاتین‌ها، در صورت تجویز پزشک، میتواند به کاهش خطر عوارض قلبی کمک کند.
کلسترول خون بالا از بدو تولد
“هایپرکلسترولمیای خانوادگی” یک بیماری ارثی است که در آن سطح کلسترول خون از کودکی بالاست. این افراد حتی با رعایت سبک زندگی سالم به داروهای کاهش‌دهنده چربی خون نیاز دارند. تشخیص به موقع و مدیریت آن میتواند خطر عوارض قلبی را کاهش دهد.
جمع‌بندی
کنترل چربی خون برای افراد دیابتی اهمیت بسیاری دارد، زیرا میتواند خطر عوارض قلبی و عروقی را کاهش دهد. اصلاح سبک زندگی، انجام منظم آزمایش‌های چربی خون و استفاده از داروهای مناسب در صورت نیاز، از مهمترین اقداماتی هستند که میتوانند به بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
سوالات متداول (FAQ)
1. آیا چربی خون باعث افزایش قند خون می‌شود؟
چربی خون به طور مستقیم قند خون را افزایش نمی‌دهد، اما میتواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد.
2. چند وقت یکبار باید آزمایش چربی خون انجام شود؟
زمان دقیق بسته به نظر پزشک است، اما معمولاً سالیانه توصیه می‌شود.
3. آیا مصرف دارو برای کنترل چربی خون ضروری است؟
در برخی افراد، تغییر سبک زندگی کافی نیست و پزشک دارو تجویز می‌کند.
کلسترول خون بالا از بدو تولد
“هایپرکلسترولمیای خانوادگی” یک بیماری ارثی است که در آن سطح کلسترول خون از کودکی بالاست. این افراد حتی با رعایت سبک زندگی سالم به داروهای کاهش‌دهنده چربی خون نیاز دارند. تشخیص به موقع و مدیریت آن میتواند خطر عوارض قلبی را کاهش دهد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد هایپرکلسترولمیا خانوادگی کلیپ زیر را ببینید
جمع‌بندی
کنترل چربی خون برای افراد دیابتی اهمیت بسیاری دارد، زیرا میتواند خطر عوارض قلبی و عروقی را کاهش دهد. اصلاح سبک زندگی، انجام منظم آزمایش‌های چربی خون و استفاده از داروهای مناسب در صورت نیاز، از مهمترین اقداماتی هستند که میتوانند به بهبود کیفیت زندگی کمک کنند.
سوالات متداول (FAQ)
1. آیا چربی خون باعث افزایش قند خون می‌شود؟
چربی خون به طور مستقیم قند خون را افزایش نمی‌دهد، اما میتواند حساسیت به انسولین را کاهش دهد.
2. چند وقت یکبار باید آزمایش چربی خون انجام شود؟
زمان دقیق بسته به نظر پزشک است، اما معمولاً سالیانه توصیه می‌شود.
3. آیا مصرف دارو برای کنترل چربی خون ضروری است؟
در برخی افراد، تغییر سبک زندگی کافی نیست و پزشک دارو تجویز می‌کند.
آنچه افراد دیابتی درمورد چربی خون باید بدانند
چربی های موجود در خون، که به آن‌ها لیپید نیز گفته می‌شود، علاوه بر ذخیره انرژی، در ساختار و اعمال سلول های بدن نیز نقش مهمی را ایفا میکنند. از لیپیدهای خون میتوان به تری‌گلیسرید، کلسترول HDL و کلسترول LDL اشاره کرد.
برای اطلاعات بیشتر در مورد کلسترول خون کلیپ زیر را ببینید
آشنایی با انواع چربی‌های موجود در خون
تری‌گلیسیرید: نوعی دیگر از چربی‌های خون هستند که چربی ذخیره بدن است و از آن به عنوان منبع سوخت استفاده می‌شود.
کلسترول: کلسترول انواع مختلفی دارد که مهمترین آن ها شامل:
– LDL که به آن “کلسترول بد” نیز گفته می‌شود؛ بخش بیشتری از کل کلسترول بدن را تشکیل میدهد. در صورتی که مقدار آن در خون بالا رود، میتواند با رسوب در دیواره عروق خونی، مسیر عروق را تنگ کند و یا سبب انسداد عروق شود. در نتیجه با افزایش مقدار آن در خون، ریسک بیماری های قلب و عروق در فرد افزایش می‌یابد.
– HDL که به آن “کلسترول خوب” نیز گفته می‌شود، رسوبات داخل عروق خونی را برطرف می‌کند و کلسترول را از قسمت های مختلف بدن به کبد منتقل می‌کند تا از گردش خون خارج شود.
تا زمانی که سطح کلسترول و سایر چربی های خون در حد طبیعی باشد، خطری سلامت فرد را تهدید نمیکند، اما در صورت افزایش سطح تری‌گلیسرید و کلسترول LDL به همراه کاهش سطح کلسترول HDL میتواند سلامت فرد را در معرض خطر بیماری‌های قلب و عروق قرار دهد. همچنین بالا بودن میزان چربی و فشار خون از فاکتورهای خطر ابتلا به دیابت است و حتی در افراد مبتلا به دیابت در صورتی که فشار و چربی خون بالا باشند و کنترل نشوند، ریسک ابتلا به عوارض دیابت به خصوص عوارض قلبی عروقی افزایش می‌یابد. بنابراین اندازه‌گیری سطح چربی خون در افراد دیابتی یکی از نکات مهم در مدیریت دیابت و پیشگیری از عوارض آن است، که با در نظر گرفتن شرایط فرد و نظر پزشک انجام می‌شود.
افراد دیابتی هر چند وقت یکبار آزمایش چربی خون را انجام دهند؟
برای تشخیص به موقع و کنترل چربی خون، لازم است افراد دیابتی بزرگسال در این زمان ها با مشورت و نظر پزشک خود آزمایش چربی خون را انجام دهند.این آزمایش معمولا در مواقع زیر برای فرد توصیه می‌شود:
– در زمان تشخیص دیابت
– هر 5 سال یکبار در صورت بالا نبودن چربی خون
– 4-12 هفته بعد از شروع داروهای کاهش دهنده چربی خون و به منظور بررسی اثر بخشی دارو
– سالیانه در صورت مصرف داروهای کاهش دهنده چربی خون
چند راهکار ساده برای کنترل چربی خون
سبک زندگی هر فرد مجموعه‌ای از عادات غذایی، میزان فعالیت بدنی، مصرف الکل یا دخانیات، میزان استرس و … است. تغییر سبک زندگی یکی از راهکارهای موثر برای کاهش سطح کلسترول خون در همه افراد است. با رعایت این نکات ساده می توانید سبک زندگی سالمتری داشته باشید و به کنترل سطح کلسترول خود کمک کنید:
– دریافت چربی‌های ترانس و اشباع (مثل روغن‌های جامد، روغن نباتی، شکلات، خامه، کره و غیره) را کاهش دهید.
– با استفاده از غلات کامل، میوه، سبزیجات و حبوبات در برنامه غذایی از مصرف فیبر کافی اطمینان حاصل کنید. همچنین سعی کنید از منابع فیبر محلول (مثل فیبر موجود در جو دوسر، حبوبات، سبزیجات نشاسته ای و برخی میوه ها) در برنامه غذایی روزانه خود استفاده کنید، زیرا فیبر محلول میتواند جذب کلسترول از غذا را کاهش دهد و از این طریق به مدیریت بهتر آن کمک کند.
– با انتخاب‌های غذایی بهتر، استرول و استانول بیشتری دریافت کنید. استرول ها و استانول ها ترکیبات شبه‌کلسترول هستند که در گیاهان وجود دارند و در دستگاه گوارش میتوانند باعث کاهش جذب کلسترول غذا شوند و در مواد غذایی مثل میوه‌ها، سبزیجات، غلات کامل، حبوبات، مغزها و دانه‌ها یافت می‌شوند.
– از الگوهای غذایی مدیترانه ای یا DASH استفاده کنید، که جزو رژیم‌های دوستدار قلب و عروق هستند و بر مصرف بیشتر میوه، سبزیجات، حبوبات و مغزها تاکید دارند. علاوه بر این در رژیم DASH کاهش مصرف سدیم اهمیت زیادی دارد که میتواند در کنترل فشار خون نیز کمک‌کننده باشد.
– افزایش فعالیت بدنی روزانه شامل تحرک بیشتر در طی روز و حداقل 150 دقیقه ورزش در هفته میتواند انتخاب خوبی باشد.
– اگر دخانیات استفاده میکنید، مثل سیگار، قلیان، سیگارهای الکترونیک و …، مصرف آن را متوقف کنید. مصرف دخانیات اثرات منفی بسیاری بر سلامت میگذارد از جمله کاهش HDL یا کلسترول خوب بدن، که میتواند منجر به افزایش ریسک بیماری‌های قلب و عروق شود.
– در صورت ابتلا به چاقی یا اضافه وزن، سعی کنید وزن خود را کاهش دهید. بالا بودن وزن بدن نه تنها میتواند باعث افزایش چربی خون شود، بلکه عملکرد انسولین، که وظیفه کاهش قند را بر عهده دارد، را دچار اختلال می‌کند.
– بعضی از افراد علاوه بر تغییر سبک زندگی به درمان دارویی نیز نیاز دارند که در این مورد باید با پزشک خود مشورت نمایید. در صورت تجویز پزشک، میتوانید از داروهای کاهش‌دهنده کلسترول استفاده کنید.
داروهای کاهش دهنده چربی خون
استاتین‌ها رایج‌ترین گروهی از داروهای کاهش‌دهنده چربی خون هستند که با کاهش LDL (کلسترول بد) به کنترل چربی خون کمک میکنند و خطر ابتلا به سکته‌های قلبی ـ مغزی را کاهش می‌دهند. داروهای دیگری نیز برای بهبود سطح لیپیدهای خون وجود دارند، تعیین نوع داروی مصرفی به عهده پزشک و با توجه به شرایط فرد است.
آیا کلسترول خون می تواند از بدو تولد بالا باشد؟
بیماری “FH یا هایپرکلسترولمیا خانوادگی”، بیماری ارثی است که از والدین به ارث می‌رسد و در آن سطح کلسترول خون از بدو تولد و کودکی بالاتر از حد نرمال است. در این افراد حتی با رعایت سبک زندگی سالم (تغذیه سالم، فعالیت بدنی کافی، عدم مصرف دخانیات، مدیریت استرس و …) لازم است از بدو تولد و کودکی از داروهای کاهش دهنده چربی خون استفاده کنند. از طرفی به دلیل بالا بودن سطح کلسترول خون، احتمال بروز بیماری های قلبی و عروقی و یا سکته های مغزی در این افراد بیشتر است بنابراین تشخیص به موقع و کنترل آن می تواند سبب کاهش ریسک عوارض ناشی از آن شود.
در ادامه میتوانید ویدئویی در این رابطه مشاهده کنید.