پایش قند خون، مهارتی ضروری برای مدیریت دیابت است. با یادگیری صحیح استفاده از ابزارهای پایش قند خون، می‌توانید تصمیمات درستی برای کنترل دیابت بگیرید، کیفیت زندگی خود را بهبود دهید و اثر غذا، ورزش و داروها را بهتر ارزیابی کنید. در این مقاله، طرز استفاده از دستگاه تست قند خون خانگی (گلوکومتر) به همراه نکات کلیدی و کاربردی توضیح داده شده است. با رعایت این مراحل، می‌توانید نتایج دقیق‌تری به دست آورید و تصمیمات بهتری درزمینۀ مدیریت دیابت بگیرید.

چرا پایش قند خون مهم است؟

پایش قند خون به شما کمک می‌کند:

• اثر غذاهای مختلف را بر قند خونتان مشاهده کنید؛
• پاسخ بدنتان به ورزش و فعالیت بدنی را بررسی کنید؛
• اثر داروها و انسولین را کنترل کنید.

مراحل تست قند خون

۱. شستشوی دست‌ها

قبل از تست، دست‌های خود را با آب ولرم و صابون بشویید تا هرگونه آلودگی یا ذرات خوراکی پاک شود. حتی ذرات خیلی ناچیز هم می‌تواند روی نتیجه تأثیر بگذارد و باعث شود نتیجه‌ای بالاتر از مقدار واقعی گزارش شود. اگر به آب و صابون دسترسی ندارید، می‌توانید از پنبه الکل استفاده کنید. ولی دقت کنید استفادۀ زیاد از الکل می‌تواند پوست انگشت را خشک کند و باعث ترک و زخم شود که این موضوع می‌تواند تست قند را دردناک‌تر کند. استفاده از ژل‌های ضدعفونی‌کننده برای تمیز کردن دست‌ها توصیه نمی‌شود. زیرا ممکن است اثرات باقی‌ماندۀ ژل روی پوست، نتیجۀ تست را تغییر دهد.

۲. خشک کردن دست‌ها

دست‌ها را با حوله یا دستمال تمیز کاملاً خشک کنید. وجود رطوبت روی پوست ممکن است نتیجۀ تست را تحت تأثیر قرار دهد و آن را نادرست نشان دهد. اگر از الکل استفاده کرده‌اید، اجازه دهید الکل به‌طور کامل خشک شود.

۳. آماده‌سازی قلم لنست

سوزن لنست را در قلم قرار دهید، مطمئن شوید که کاملاً در جای خود محکم شده است و سرپوش پلاستیکی روی آن را بردارید. روی سوزن لنست با سیلیکون پوشیده شده است تا هنگام ورود به پوست، احساس درد کمتری داشته باشید. هرگز سوزن لنست را با الکل ضدعفونی نکنید. زیرا الکل باعث از بین رفتن پوشش سیلیکونی می‌شود و ممکن است تست قند را دردناک‌تر کند.

۴. کلاهک قلم لنست را روی آن بگذارید

کلاهک قلم را بلافاصله بعد از آماده‌سازی سوزن، روی قلم قرار دهید تا از آلودگی یا آسیب به سرسوزن جلوگیری شود. استفاده از قلم لنست بدون کلاهک می‌تواند باعث تماس ناخواسته با سطوح خارجی شود و احتمال آلودگی را افزایش می‌دهد. همچنین باعث می‌شود هنگام ضربه درد بیشتری احساس کنید.

۵. تنظیم شدت ضربۀ قلم لنست

شدت ضربۀ قلم لنست را براساس ضخامت پوستتان تنظیم کنید. برای پوست‌های نازک مثل پوست کودکان از شدت کم و برای پوست‌های ضخیم از شدت بیشتر استفاده کنید. توجه کنید که شدت ضربۀ خیلی زیاد می‌تواند درد ایجاد کند و شدت کم هم ممکن است مقدار خون کافی برای انجام تست را فراهم نکند. از خطوط یا اعداد روی قلم لنست برای تنظیم شدت مناسب ضربه استفاده کنید.

۶. کدگذاری دستگاه

بعضی از دستگاه‌های تست قند برای استفاده از هر بستۀ جدید نوار تست، نیاز به کدگذاری دارند. این کار به معنای هماهنگ کردن دستگاه با نوارهای تست است تا نتایج آن دقیق‌تر باشد. برای بررسی اینکه آیا دستگاه شما نیاز به کدگذاری دارد یا نه، دستورالعمل‌های موجود در دفترچۀ راهنما را مطالعه کنید. اگر دستگاه نیاز به کدگذاری داشت، کد روی بستۀ نوار تست را به دقت وارد کنید یا از چیپ مخصوصی که داخل بسته است استفاده کنید. انجام ندادن این کار ممکن است باعث نمایش نتایج نادرست شود.

۷. آماده‌سازی نوار تست

نوار تست را از سمت درست آن در دستگاه قرار دهید. مطمئن شوید که دستگاه علامت آماده به کار را نشان می‌دهد.

۸. نمونه‌گیری از انگشت

برای آماده‌سازی انگشت خود برای نمونه‌گیری، ابتدا انگشتی که می‌خواهید از آن نمونه بگیرید را ماساژ دهید و انگشت شستتان را زیر بند اول قرار دهید تا خون در سرانگشت جمع شود. سپس یکی از کناره‌های بند اول انگشت را انتخاب کنید. خون‌گیری از این نواحی به‌دلیل داشتن اعصاب کمتر نسبت به نوک انگشت، درد کمتری ایجاد می‌کند. قلم لنست را به‌صورت مماس روی پوست قرار دهید و دکمۀ ضربه را فشار دهید.

اگر خون کافی خارج نشد، دوباره از یک انگشت دیگر خون‌گیری را انجام دهید و حتماً علت‌های زیر را بررسی کنید:

• شستن دست‌ها با آب سرد یا سرد بودن دمای دست‌ها
• ماساژ کم دست‌ها
• فشار ندادن لنست به انگشت
• شدت کم ضربۀ سوزن لنست
• کند بودن سوزن لنست در اثر استفادۀ طولانی‌مدت

با برطرف کردن این علت‌ها می‌توانید به‌راحتی از انگشتان خود، خون کافی بگیرید. از فشردن بیش‌از‌حد انگشت خودداری کنید. زیرا ممکن است نتیجۀ تست را نادرست نشان دهد. به جای آن، خیلی ملایم ماساژ دهید یا از انگشت دیگری استفاده کنید. برای محافظت از انگشتان و جلوگیری از آسیب، سعی کنید به‌صورت چرخشی از انگشتان مختلف هر دو دست استفاده کنید.

بعضی دستگاه‌ها این ویژگی را دارند که برای اندازه‌گیری قند، خون‌گیری را از سایر نواحی بدن انجام دهید. با این حال برای تصمیمات مهم مدیریت دیابت، اندازه‌گیری قند از انگشت‌ها دقیق‌تر است.

۹. انتقال خون به نوار تست

مقدار خون موردنیاز برای اندازه‌گیری قند بسته به مدل دستگاه متفاوت است و معمولاً بین 0.3 تا 0.6 میکرولیتر است. در بعضی دستگاه‌ها، کافی است قطرۀ خون را مستقیماً روی نوار قرار دهید، اما در بعضی دیگر باید نوار تست را نزدیک قطرۀ خون ببرید تا خون را به‌صورت مکشی جذب کند.

برای اطمینان از انجام صحیح این مرحله، دستورالعمل دستگاه خود را با دقت مطالعه کنید. اطمینان حاصل کنید که مقدار خون کافی به نوار منتقل شده است. زیرا کمبود خون ممکن است باعث شود نتیجۀ تست نادرست باشد. همچنین، دقت کنید که خون به‌طور یکنواخت روی نوار قرار گیرد تا دستگاه بتواند قند خون را درست اندازه بگیرد.

۱۰. ثبت نتیجۀ تست

نتیجۀ تستی که دستگاه نشان می‌دهد را به دقت ثبت کنید. برای این کار می‌توانید از دفترچۀ ثبت قند یا اپلیکیشن‌های مخصوص استفاده کنید که امکان یادداشت و پیگیری نتایج را فراهم می‌کنند. بعضی از دستگاه‌ها هم امکان ذخیره‌سازی نتایج را دارند و می‌توانند از طریق بلوتوث یا اسکن، اطلاعات را به گوشی همراه شما منتقل کنند. این دستگاه‌ها اغلب نمودارهای دقیق و گزارش‌های تحلیلی ارائه می‌دهند که به شما کمک می‌کند الگوهای قند خون خود را بهتر درک کنید.

برای مدیریت بهتر قند خونتان می‌توانید در کلاس‌های آموزشی گابریک شرکت کنید.