پیشگیری از دیابت
سطوح پیشگیری از دیابت
پیشگیری از دیابت میتواند بر اساس سه سطح اصلی انجام شود:
پیشگیری اولیه (سطح اول):
در این سطح، اقداماتی برای جلوگیری از بروز دیابت در افراد در معرض خطر انجام میشود، به عبارت دیگر، افرادی که حداقل یکی از عوامل خطر برای ابتلا به دیابت را دارند. تحقیقات نشان داده است که فعالیت منظم ورزشی و کاهش وزن نقش مثبتی در کاهش ابتلا به دیابت نوع 2 در افراد در معرض خطر دارند.
پیشگیری ثانویه (سطح دوم):
در این سطح، کنترل دقیق قند خون بعد از بروز دیابت جهت جلوگیری از پیدایش عوارض آن مورد توجه قرار میگیرد. آزمایشهای بزرگی همچون DCCT و UKPDS نشان دادهاند که کنترل دقیق قند خون از طریق رعایت اصول درمان به طریق چشمگیری در کاهش عوارض بلندمدت دیابت مؤثر است.
پیشگیری ثالثیه (سطح سوم) :
در این سطح، هدف جلوگیری از پیشرفت عوارض دیابت پس از بروز آن است. این سطح پیشگیری با هزینههای زیادی برای بیمار و جامعه همراه است. بنابراین، تمرکز بر پیشگیری اولیه و ثانویه توصیه میشود.
دو راه اصلی برای پیشگیری از دیابت
به طور کلی، پیشگیری از دیابت میتواند از دو دیدگاه مهم مورد بررسی قرار گیرد:
- پیشگیری از دیابت نوع 2
- پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت
در اینجا به توضیح هر دو موضوع میپردازیم:
۱. پیشگیری از دیابت نوع 2:
الف. تغذیه سالم:
– مصرف یک رژیم غذایی سالم که باعث کاهش وزن و کنترل قند خون شود.
– مصرف مقادیر مناسبی از میوهها، سبزیجات، مواد غذایی غنی از فیبر و محصولات کم چرب.
ب. فعالیت بدنی:
– ورزش و فعالیت بدنی منظم، مانند پیادهروی، شنا، دوچرخهسواری و تمرینات مقاومتی.
– تمرینات استقامتی که به تقویت قلب و عروق کمک کند.
ج. کنترل وزن:
– کاهش وزن در صورت داشتن وزن اضافی یا چاقی.
– حفظ وزن مناسب و جلوگیری از افزایش وزن اضافی.
د. کاهش استرس و مدیریت روانی:
– مدیریت استرس و اضطراب به وسیله تمرینات آرامش بخش مانند یوگا یا مدیتیشن.
– خواب کافی و مرتب.
۲. پیشگیری از عوارض بلندمدت دیابت:
الف. کنترل قند خون:
– رعایت رژیم غذایی مناسب و استفاده از داروها و انسولین به صورت دقیق به دستور پزشک.
– اندازهگیری منظم قند خون و تنظیم آن در محدوده مطلوب.
ب. مراقبت از پا و پوست:
– مراقبت دقیق از پوست و پاها به منظور جلوگیری از زخمها و عفونتها.
– بررسی منظم و اقدام سریع درمانی در صورت وجود زخم یا عفونت.
ج. مراقبت از قلب و عروق:
– کنترل فشار خون و کلسترول به وسیله داروها و تغییرات در سبک زندگی.
– فعالیت بدنی منظم برای تقویت قلب و عروق.
د. مراقبت از چشم و کلیه:
– بررسی منظم و مراقبت از سلامت چشم و کلیه توسط پزشک.
– کنترل دقیق قند خون و فشار خون برای جلوگیری از عوارض بر روی این اعضا.
با رعایت این راهکارها و مشاوره با پزشک، بیماران دیابتی میتوانند خودشان را در مقابل بروز دیابت نوع 2 حفظ کرده و عوارض بلندمدت دیابت را کاهش دهند.
در مورد دیابت نوع 1، در حال حاضر تحقیقاتی در جریان است تا با شناسایی پادتنهای خودی ضد سلولهای ترشح کننده انسولین، این نوع دیابت را در مراحل اولیه تشخیص داده و با انجام تدابیری مانند تزریق انسولین یا مصرف داروها از پیشرفت آن جلوگیری شود. با این حال، تحقیقات هنوز به نتایج قطعی نرسیدهاند و به دلیل کمتر بودن شیوع دیابت نوع 1 و گران بودن آزمایشهای اندازهگیری پادتنها، پیشگیری از این نوع دیابت در حال حاضر به صرفه نیست و در عمل، اندازهگیری پادتنها و بیماریابی در دیابت نوع 1 به جز در موارد خاص صورت نمیگیرد.
چنانچه شما یا اعضای خانواده تان مستعد ابتلا به دیابت نوع دو هستید، می توانید با مطالعه کتاب دیابت، راه پیشگیری از بروز دیابت پیشگیری کرده و در مسیر سلامت گام بردارید.
به طور کلی پیشگیری از دیابت را مانند هر بیماری دیگر می توان در سه سطح اولیه، ثانویه و ثالثیه انجام داد:
پیشگیری اولیه شامل اقدامات لازم جهت جلوگیری از بروز دیابت در افراد در معرض خطر (کسانی که حداقل یکی از عوامل خطر گفته شده در مورد ابتلای به دیابت نوع را دارند) می باشد. تحقیقات پزشکی نقش مثبت فعالیت منظم ورزشی و کم کردن وزن را در کاهش ابتلای به دیابت نوع 2 در افراد در معرض خطر به اثبات رسانده اند.
منظور از پیشگیری ثانویه کنترل دقیق قند خون بعد از بروز دیابت جهت جلوگیری از پیدایش عوارض آن است. 2 آزمون بزرگ DCCT (آزمون کنترل دیابت و عوارض آن) و UKPDS (مطالعه آینده نگر دیابت در انگلستان) شکی باقی نگذاشتند که کنترل دقیق قند خون از طریق رعایت اصول صحیح درمان به نحو چشمگیری در کاهش عوارض بلند مدت دیابت مؤثر است.
از آنجاییکه جلوگیری از پیشرفت عوارض دیابت بعد از به وجود آمدن آن ها و یا در واقع پیشگیری ثالثیه، هزینه های زیادی را به بیمار و جامعه تحمیل می کند، تمام سعی و تلاش شما باید بر روی پیشگیری اولیه و ثانویه متمرکز شود.
در مورد دیابت نوع 1 در حال حاضر تحقیقاتی در حال انجام است تا بتوان با شناسایی پادتن های خودی ضد سلول های ترشح کننده انسولین، این نوع دیابت را در مراحل اولیه تشخیص داد و با انجام تمهیداتی مثل تزریق انسولین و یا مصرف بعضی از داروها از پیشرفت آن جلوگیری کرد. البته این تحقیقات هنوز به نتیجه قطعی دست پیدا نکرده اند. از طرفی دیگر به علت کمتر بودن شیوع دیابت نوع 1 نسبت به نوع 2 (10% – 5% در برابر 95% – 90% کل دیابتی ها) و گران بودن آزمایش های اندازه گیری پادتن ها، پیشگیری از دیابت نوع 1 مقرون به صرفه نیست. بنا بر این در حال حاضر اندازه گیری این پادتن ها و به طور کلی بیماریابی در دیابت نوع 1 به جز در موارد خاص انجام نمی گیرد.
چنانچه شما یا اعضای خانواده تان مستعد ابتلا به دیابت نوع دو هستید، می توانید با مطالعه کتاب دیابت، راه پیشگیری از بروز دیابت پیشگیری کرده و در مسیر سلامت گام بردارید.